تغییرات در حس بویایی بعد از عمل بینی

جراحی بینی (رینوپلاستی) یکی از رایج‌ترین عمل‌های زیبایی و ترمیمی است که به منظور بهبود ظاهر بینی یا اصلاح مشکلات تنفسی انجام می‌شود. با این حال، یکی از عوارض جانبی که ممکن است پس از این عمل رخ دهد، تغییرات در حس بویایی است. حس بویایی نقش مهمی در کیفیت زندگی افراد دارد و اختلالات آن می‌تواند تأثیرات منفی بر روی سلامت روان و اجتماعی فرد داشته باشد. در این مقاله از سایت دکتر بهنام خرمی (جراح بینی اصفهان _ جراح فک اصفهان)، به بررسی علل، انواع تغییرات حس بویایی، روش‌های ارزیابی و درمان آن‌ها خواهیم پرداخت.

▎۱. آناتومی و فیزیولوژی حس بویایی

حس بویایی از طریق گیرنده‌های بویایی در بینی انجام می‌شود که اطلاعات مربوط به بوها را به مغز منتقل می‌کنند. این گیرنده‌ها در ناحیه‌ای به نام اپیتلیوم بویایی قرار دارند و به سیگنال‌های شیمیایی ناشی از مولکول‌های بو پاسخ می‌دهند. این سیگنال‌ها از طریق عصب بویایی (عصب اول) به سیستم عصبی مرکزی منتقل می‌شوند و در نهایت در ناحیه‌ای به نام کورتکس بویایی پردازش می‌شوند.

▎۲. تأثیر جراحی بینی بر حس بویایی

▎الف) علل تغییرات حس بویایی

تغییرات در حس بویایی بعد از جراحی بینی می‌تواند ناشی از عوامل مختلفی باشد:

1. آسیب به عصب بویایی: در طول جراحی، ممکن است عصب بویایی یا ساختارهای مرتبط آسیب ببینند که منجر به کاهش یا از دست رفتن حس بویایی می‌شود.

2. تورم و التهاب: پس از عمل، تورم و التهاب در ناحیه بینی می‌تواند باعث مسدود شدن مجاری بینی و کاهش توانایی تشخیص بوها شود.

3. تغییرات در ساختار بینی: تغییرات در ساختار داخلی بینی، مانند تغییر در شکل و اندازه حفره‌های بینی، ممکن است بر روی نحوه ورود مولکول‌های بو به اپیتلیوم بویایی تأثیر بگذارد.

4. عفونت: عفونت‌های پس از عمل نیز می‌توانند منجر به اختلال در حس بویایی شوند.

▎ب) انواع تغییرات حس بویایی

تغییرات حس بویایی پس از جراحی بینی می‌تواند به چند دسته تقسیم شود:

1. کاهش حس بویایی (هیپوسمی): این حالت معمولاً به معنای کاهش توانایی تشخیص بوها است و ممکن است موقتی یا دائمی باشد.

2. از دست رفتن حس بویایی (آنوسمی): این حالت به معنای عدم توانایی کامل در تشخیص بوها است و می‌تواند ناشی از آسیب جدی به عصب بویایی باشد.

3. حس بویایی غیرطبیعی (پاروسمی): این حالت زمانی رخ می‌دهد که فرد بوها را به اشتباه شناسایی کند یا بوها را به شکل غیرطبیعی احساس کند.

4. حس بویایی بد (فانتوسمی): این حالت زمانی رخ می‌دهد که فرد بوهایی را احساس کند که وجود ندارند، مانند بوهای ناخوشایند.

▎۳. ارزیابی حس بویایی بعد از جراحی بینی

برای ارزیابی تغییرات حس بویایی پس از جراحی بینی، پزشکان معمولاً از روش‌های زیر استفاده می‌کنند:

• تست‌های عملکردی: تست‌های استاندارد برای اندازه‌گیری توانایی تشخیص بوها و شدت آن‌ها. این تست‌ها معمولاً شامل قرار دادن بوهای مختلف در معرض بینی بیمار و ارزیابی توانایی او در شناسایی آن‌ها است.

• پرسشنامه‌ها: پرسشنامه‌هایی که به بیماران کمک می‌کند تا تغییرات در حس بویایی خود را توصیف کنند و پزشک را از وضعیت خود مطلع سازند.

• تصویربرداری: در موارد خاص، تصویربرداری MRI یا CT برای بررسی ساختارهای داخلی بینی و عصب بویایی ممکن است انجام شود.

▎۴. مدیریت و درمان تغییرات حس بویایی

▎الف) رویکردهای غیرجراحی

1. مراقبت‌های پس از عمل: رعایت دقیق دستورالعمل‌های پزشک پس از جراحی، شامل استفاده از داروهای تجویزی و اجتناب از فعالیت‌های شدید، می‌تواند به کاهش التهاب و تورم کمک کند.

2. استفاده از اسپری‌های نمکی: اسپری‌های نمکی می‌توانند به مرطوب نگه‌داشتن مجاری بینی کمک کنند و باعث تسهیل عبور مولکول‌های بو شوند.

3. تمرینات بویایی: برخی مطالعات نشان داده‌اند که تمرینات بویایی، شامل استنشاق بوهای مختلف، می‌تواند به بازگرداندن حس بویایی کمک کند.

▎ب) رویکردهای جراحی

در مواردی که آسیب جدی به عصب بویایی یا ساختارهای مرتبط وجود داشته باشد، ممکن است نیاز به مداخله جراحی مجدد باشد. این نوع جراحی معمولاً برای ترمیم آسیب‌ها یا بهبود جریان هوای بینی انجام می‌شود.

▎۵. پیش‌بینی نتایج

بیشتر بیماران پس از جراحی بینی با گذشت زمان بهبود حس بویایی خود را تجربه می‌کنند. تحقیقات نشان داده‌اند که حدود 80-90 درصد بیماران پس از چند ماه قادر به بازگشت به سطح طبیعی حس بویایی خود هستند. با این حال، برخی افراد ممکن است دچار اختلالات دائمی باشند که نیازمند پیگیری و درمان‌های بیشتر هستند.

▎۶. نتیجه‌گیری

تغییرات در حس بویایی پس از جراحی بینی یکی از عوارض جانبی ممکن است که بیماران باید با آن آشنا باشند. آگاهی از علل، انواع تغییرات و روش‌های ارزیابی و درمان می‌تواند به بیماران کمک کند تا با خیال راحت‌تری روند بهبودی خود را طی کنند. مشاوره با پزشک و پیروی از نکات مراقبتی پس از عمل نقش مهمی در کاهش خطر بروز این عوارض دارد و می‌تواند کیفیت زندگی بیماران را بهبود بخشد.

لینک های کاربردی: 

جراح بینی اصفهان _ جراح فک اصفهان

صفحه ی دکتر بهنام خرمی در کلینیک 24 | جراح فک اصفهان در کلینیک 24 | جراح بینی اصفهان در کلینیک 24

دکتر بهنام خرمی جراح بینی اصفهان در دکتر آف | جراح فک اصفهان در دکتر آف | جراح بینی اصفهان در دکتر آف