ترمیم آسیب‌های ناشی از عفونت‌های باکتریایی یا قارچی
مقدمه
بینی نقش اساسی در عملکرد تنفسی، حس بویایی و ظاهر صورت دارد. با این حال، عفونت‌های شدید باکتریایی یا قارچی می‌توانند به تخریب بافت بینی، دفورمیتی (بدشکلی) و اختلال در عملکرد تنفسی منجر شوند. بازسازی بینی پس از این آسیب‌ها چالش‌های پیچیده‌ای را به همراه دارد، زیرا بینی ساختاری سه‌بعدی و حساس دارد که برای بازسازی موفقیت‌آمیز به دقت و مهارت بالای جراحی نیاز است. در این مقاله از سایت دکتر بهنام خرمی (جراح بینی اصفهان _ جراح فک اصفهان)، به بررسی علل، مراحل جراحی و تکنیک‌های بازسازی بینی پس از عفونت‌های شدید می‌پردازد.
۱. علل و عوامل مستعدکننده عفونت‌های شدید بینی
۱.۱. عفونت‌های باکتریایی
عفونت‌های باکتریایی شدید می‌توانند باعث نکروز (مرگ بافت)، تورم و تشکیل آبسه شوند. از جمله باکتری‌های شایع که می‌توانند به عفونت شدید بینی منجر شوند عبارت‌اند از:
استافیلوکوک اورئوس (Staphylococcus aureus)
استرپتوکوک پیوژنز (Streptococcus pyogenes)
پسودوموناس آئروژینوزا (Pseudomonas aeruginosa)
۱.۲. عفونت‌های قارچی
عفونت‌های قارچی به‌ویژه در افراد با ضعف سیستم ایمنی (مانند بیماران دیابتی، بیماران مبتلا به سرطان یا افراد تحت درمان با داروهای سرکوب‌کننده سیستم ایمنی) می‌توانند باعث نکروز بافت بینی شوند. شایع‌ترین قارچ‌های بیماری‌زا عبارت‌اند از:
موکور (Mucor)
آسپرژیلوس (Aspergillus)
کاندیدا (Candida)
۱.۳. عوامل مستعدکننده
دیابت کنترل‌نشده
نقص ایمنی (HIV، سرطان، مصرف داروهای ایمونوساپرسیو)
سابقه جراحی یا ضربه به بینی
مصرف طولانی‌مدت داروهای استروئیدی
شرایط بهداشتی ضعیف
۲. آسیب‌های ناشی از عفونت‌های شدید
۲.۱. آسیب بافت نرم
عفونت‌های شدید باکتریایی یا قارچی می‌توانند منجر به:
تورم شدید
نکروز (مرگ بافت)
تشکیل فیستول (ارتباط غیرطبیعی بین حفره بینی و سایر فضاها)
۲.۲. آسیب ساختاری
عفونت‌های شدید می‌توانند باعث تخریب ساختارهای زیر شوند:
سپتوم بینی → انحراف سپتوم و مشکلات تنفسی
غضروف و استخوان بینی → دفورمیتی (مثلاً Saddle Nose)
پوست و بافت نرم → نازک شدن و از بین رفتن پوست بینی
۳. تشخیص و ارزیابی اولیه
۳.۱. معاینه بالینی
ارزیابی شکل و عملکرد بینی
بررسی انسداد راه هوایی
ارزیابی زخم‌ها و ترشحات چرکی
۳.۲. آزمایش‌های تصویربرداری
سی‌تی اسکن (CT Scan) → برای ارزیابی میزان تخریب استخوان
MRI → برای بررسی آسیب‌های بافت نرم و عروق خونی
۳.۳. کشت و بیوپسی
نمونه‌گیری از بافت آسیب‌دیده برای تشخیص نوع عامل عفونی (باکتری یا قارچ)
انجام تست حساسیت آنتی‌بیوتیکی
۴. مراحل بازسازی بینی پس از عفونت‌های شدید
۴.۱. مرحله اول: کنترل عفونت
در این مرحله، هدف جلوگیری از پیشرفت عفونت و حفظ بافت سالم است:
درمان آنتی‌بیوتیکی یا ضد قارچی بر اساس نتایج کشت
دبریدمان جراحی (برداشتن بافت نکروتیک)
کنترل عوامل زمینه‌ای (مانند کنترل قند خون در دیابت)
۴.۲. مرحله دوم: بازسازی ساختاری
پس از کنترل کامل عفونت، مرحله بازسازی آغاز می‌شود:
۴.۲.۱. پیوند غضروف
غضروف از سپتوم بینی (در صورت سالم بودن)، گوش یا دنده برداشته شده و برای بازسازی چارچوب بینی استفاده می‌شود.
۴.۲.۲. پیوند بافت نرم
استفاده از فلپ‌های موضعی (Local Flaps)
استفاده از فلپ‌های آزاد (Free Flaps) از ناحیه پیشانی یا گونه
۴.۲.۳. بازسازی پوشش داخلی بینی
استفاده از غشای مخاطی یا پیوند بافت نرم برای بازسازی سطح داخلی بینی
۴.۳. مرحله سوم: بازسازی زیبایی و عملکردی
در این مرحله تمرکز بر بهبود ظاهر بینی و عملکرد تنفسی است:
جراحی زیبایی (رینوپلاستی) → برای اصلاح فرم بینی
پیوند پوستی → برای بهبود ظاهر سطح پوست بینی
۵. تکنیک‌های رایج در بازسازی بینی
۵.۱. فلپ پیشانی (Forehead Flap)
این روش برای بازسازی پوست بینی استفاده می‌شود.
بافت پیشانی به دلیل تطابق رنگ و ضخامت با پوست بینی انتخاب می‌شود.
۵.۲. فلپ پارامدیان پیشانی (Paramedian Forehead Flap)
برای ترمیم عمیق و وسیع به کار می‌رود.
امکان بازسازی دقیق نوک بینی و دیواره‌های جانبی را فراهم می‌کند.
۵.۳. پیوند غضروف دنده (Costal Cartilage Graft)
در مواردی که غضروف سپتوم و گوش ناکافی است، از غضروف دنده استفاده می‌شود.
استحکام بالا و قابلیت شکل‌پذیری این غضروف، آن را برای بازسازی چارچوب بینی مناسب می‌کند.
۶. مشکلات و عوارض احتمالی
عفونت ثانویه
رد پیوند
تغییر شکل بینی
انسداد بینی
۷. نتایج و پیش‌آگهی
بازسازی موفقیت‌آمیز بینی به مهارت جراح، مراقبت پس از عمل و وضعیت عمومی بیمار بستگی دارد.
استفاده از تکنیک‌های جدید جراحی و پیوند بافت، میزان موفقیت را افزایش داده است.
اکثر بیماران پس از بازسازی موفقیت‌آمیز، بهبود عملکرد تنفسی و ظاهر طبیعی بینی را تجربه می‌کنند.
۸. نتیجه‌گیری
بازسازی بینی پس از عفونت‌های شدید، یک فرایند پیچیده و چندمرحله‌ای است که به همکاری تیمی متخصصان گوش و حلق و بینی (ENT)، جراحان پلاستیک و متخصصان عفونی نیاز دارد. موفقیت در این بازسازی‌ها علاوه بر مهارت جراح، به کنترل دقیق عفونت، برنامه‌ریزی دقیق و استفاده از تکنیک‌های پیشرفته جراحی بستگی دارد.
لینک های کاربردی:
جراح بینی اصفهان _ جراح فک اصفهان
صفحه ی دکتر بهنام خرمی در کلینیک 24 | جراح فک اصفهان در کلینیک 24 | جراح بینی اصفهان در کلینیک 24
دکتر بهنام خرمی جراح بینی اصفهان در دکتر آف | جراح فک اصفهان در دکتر آف | جراح بینی اصفهان در دکتر آف