اصلاح ناهنجاری‌های مادرزادی بینی
مقدمه
نواقص مادرزادی بینی و لب شکری (Cleft Lip) از جمله شایع‌ترین ناهنجاری‌های مادرزادی هستند که می‌توانند بر عملکرد تنفسی، زیبایی چهره و کیفیت زندگی فرد تأثیر بگذارند. بینی نقش مهمی در تنفس، بویایی و زیبایی چهره دارد. بنابراین، ناهنجاری‌های مادرزادی بینی، علاوه بر مشکلات عملکردی، می‌توانند باعث مشکلات روانی و اجتماعی نیز شوند. اصلاح این نواقص معمولاً با جراحی‌های ترمیمی (Reconstructive Surgery) صورت می‌گیرد که هدف از آن بهبود عملکرد تنفسی، ظاهر بینی و هماهنگی چهره است. در این مقاله از سایت دکتر بهنام خرمی (جراح بینی اصفهان _ جراح فک اصفهان)، به بررسی دقیق انواع نواقص مادرزادی بینی، تکنیک‌های جراحی و روند بهبودی خواهیم پرداخت.
انواع نواقص مادرزادی بینی
ناهنجاری‌های مادرزادی بینی می‌توانند به صورت منفرد یا همراه با سایر ناهنجاری‌ها (مانند لب شکری یا کام شکری) ظاهر شوند. شایع‌ترین انواع نواقص مادرزادی بینی عبارت‌اند از:
1. لب شکری (Cleft Lip)
لب شکری به دلیل نقص در اتصال بافت‌های صورت در دوران جنینی ایجاد می‌شود.
این ناهنجاری ممکن است به صورت یک‌طرفه (Unilateral) یا دوطرفه (Bilateral) باشد.
در موارد شدید، لب شکری ممکن است با شکاف در کام (Cleft Palate) همراه باشد.
2. عدم تشکیل کامل بینی (Arhinia)
این ناهنجاری نادر است و در آن بینی به طور کامل یا جزئی تشکیل نمی‌شود.
ممکن است همراه با مشکلات تنفسی شدید و ناهنجاری‌های دیگر صورت باشد.
3. کاهش یا فقدان تیغه بینی (Septal Defect)
در این حالت، تیغه بینی به درستی شکل نمی‌گیرد که باعث مشکلات تنفسی و تغییر در ظاهر بینی می‌شود.
4. هیپوپلازی بینی (Nasal Hypoplasia)
در این حالت، بینی به طور کامل رشد نمی‌کند و اندازه آن کوچک‌تر از حد طبیعی است.
این نقص ممکن است باعث انسداد مجاری هوایی شود.
5. ناهنجاری‌های غضروف و استخوان بینی
در برخی موارد، شکل غیرطبیعی استخوان یا غضروف بینی باعث انحراف تیغه بینی (Deviated Septum) یا فرورفتگی شدید در ظاهر بینی می‌شود.
علل ایجاد نواقص مادرزادی بینی
عوامل مختلف ژنتیکی و محیطی در ایجاد نواقص مادرزادی بینی نقش دارند:
✅ عوامل ژنتیکی:
جهش‌های ژنتیکی
سندرم‌های ژنتیکی (مانند سندرم وندر ووید و سندرم پیر روبین)
✅ عوامل محیطی:
مصرف داروهای تراتوژن (مانند ایزوترتینوئین)
عفونت‌های ویروسی (مانند سرخجه) در دوران بارداری
قرار گرفتن در معرض مواد شیمیایی
سوءتغذیه مادر در دوران بارداری
مصرف سیگار، الکل یا مواد مخدر در دوران بارداری
روش‌های تشخیصی نواقص مادرزادی بینی
1. سونوگرافی دوران بارداری
نواقص عمده مانند لب شکری و عدم تشکیل کامل بینی معمولاً در سونوگرافی سه‌ماهه دوم قابل مشاهده است.
2. سی‌تی اسکن (CT Scan) و ام‌آر‌آی (MRI)
این روش‌ها به تشخیص دقیق ناهنجاری‌های استخوانی و غضروفی بینی کمک می‌کنند.
3. معاینه بالینی
پس از تولد، معاینه بالینی توسط جراح پلاستیک یا متخصص گوش، حلق و بینی (ENT) انجام می‌شود.
روش‌های درمانی
1. جراحی ترمیم لب شکری (Cleft Lip Repair)
جراحی لب شکری معمولاً در 3 تا 6 ماهگی انجام می‌شود.
تکنیک‌های رایج شامل موارد زیر است:
Millard Technique: شامل برش و بازسازی ساختارهای عضلانی و پوستی لب.
Tennison-Randall Technique: تکنیکی که بر اساس مثلث‌سازی (Triangular Flap) صورت می‌گیرد.
هدف:
بازسازی شکل طبیعی لب
بهبود عملکرد عضلات لب
بهبود زیبایی چهره
2. جراحی ترمیم شکاف کام (Cleft Palate Repair)
این جراحی معمولاً در 9 تا 18 ماهگی انجام می‌شود.
روش‌های رایج:
Von Langenbeck Technique: بازسازی بافت کام از طریق دوختن لبه‌های شکاف.
Furlow Technique: بازسازی عضلات کام و بهبود عملکرد گفتاری.
هدف:
بازسازی ساختار کام
بهبود عملکرد گفتاری و بلع
3. جراحی ترمیم بینی (Rhinoplasty)
جراحی بینی معمولاً پس از کامل شدن رشد صورت (در سنین 16 تا 18 سالگی) انجام می‌شود.
روش‌ها شامل:
Open Rhinoplasty: جراحی با برش خارجی
Closed Rhinoplasty: جراحی با برش داخلی
تکنیک‌ها:
پیوند غضروف (Cartilage Grafting)
بازسازی تیغه بینی (Septoplasty)
اصلاح ساختار نوک بینی
4. بازسازی کامل بینی (Total Nasal Reconstruction)
در موارد فقدان کامل بینی، بازسازی با استفاده از:
پیوند غضروف (از دنده یا گوش)
پروتزهای سیلیکونی
بازسازی پوست با استفاده از فلپ (Flap)
مراقبت‌های بعد از جراحی
استفاده از اسپری‌های مرطوب‌کننده بینی
جلوگیری از ضربه به ناحیه جراحی
مصرف آنتی‌بیوتیک‌ها برای پیشگیری از عفونت
فیزیوتراپی برای بهبود عملکرد عضلات صورت
عوارض احتمالی
خونریزی
عفونت
جای زخم (Scar)
مشکلات تنفسی
تغییر شکل بینی در دوران رشد
نتایج بلندمدت و پیش‌آگهی
در صورت انجام جراحی موفق، عملکرد طبیعی تنفس و زیبایی چهره بهبود می‌یابد.
اصلاح زودهنگام ناهنجاری‌ها باعث بهبود رشد صورت و جلوگیری از مشکلات گفتاری و روانی می‌شود.
در برخی موارد، برای بهبود نتایج زیبایی، ممکن است نیاز به جراحی‌های تکمیلی باشد.
نتیجه‌گیری
ترمیم نواقص مادرزادی بینی و لب شکری، نیازمند رویکردی چندتخصصی است که شامل جراح پلاستیک، متخصص گوش، حلق و بینی، و گفتاردرمانگر می‌شود. جراحی‌های موفق می‌توانند عملکرد تنفسی، ظاهر چهره و کیفیت زندگی فرد را بهبود بخشند.
لینک های کاربردی:
جراح بینی اصفهان _ جراح فک اصفهان
صفحه ی دکتر بهنام خرمی در کلینیک 24 | جراح فک اصفهان در کلینیک 24 | جراح بینی اصفهان در کلینیک 24
دکتر بهنام خرمی جراح بینی اصفهان در دکتر آف | جراح فک اصفهان در دکتر آف | جراح بینی اصفهان در دکتر آف