ترمیم بینی آسیب‌دیده در اثر سوختگی‌های شدید

مقدمه

سوختگی‌های شدید صورت، به‌ویژه در ناحیه بینی، چالش‌های جدی پزشکی، زیبایی‌شناختی و روان‌شناختی را برای بیماران ایجاد می‌کنند. بینی به دلیل موقعیت برجسته در صورت، به شدت در معرض آسیب ناشی از سوختگی‌های حرارتی، شیمیایی یا الکتریکی قرار دارد. آسیب‌های شدید به بینی می‌توانند باعث از دست رفتن پوست، غضروف و حتی ساختار استخوانی شوند که منجر به تغییر شکل دائمی، اختلال در عملکرد تنفسی و کاهش کیفیت زندگی بیمار می‌شود. بازسازی بینی در این بیماران یک فرآیند پیچیده و چندمرحله‌ای است که به مهارت‌های بالای جراح پلاستیک و تکنیک‌های پیشرفته جراحی نیاز دارد.

در این مقاله از سایت دکتر بهنام خرمی (جراح بینی اصفهان _ جراح فک اصفهان)، به بررسی مراحل مختلف بازسازی بینی، چالش‌های مرتبط با این فرایند و تکنیک‌های رایج مورد استفاده در بیماران دچار سوختگی شدید خواهیم پرداخت.

علل و مکانیسم آسیب به بینی در اثر سوختگی

1. سوختگی‌های حرارتی

ناشی از تماس مستقیم با شعله، بخار داغ یا اجسام داغ

تخریب لایه‌های پوست و مخاط بینی

در موارد شدید، آسیب به غضروف و استخوان بینی

2. سوختگی‌های شیمیایی

قرار گرفتن در معرض مواد خورنده مانند اسیدها و بازها

تخریب عمقی بافت‌های نرم و استخوانی

نکروز (مرگ بافت) گسترده

3. سوختگی‌های الکتریکی

آسیب ناشی از جریان الکتریکی با شدت بالا

ایجاد نکروز بافتی عمقی

آسیب به اعصاب و عروق خونی

4. سوختگی‌های ناشی از تابش (رادیاسیون)

ناشی از مواجهه طولانی‌مدت با پرتوهای رادیواکتیو

آسیب به بافت‌های سطحی و عمقی

کاهش ظرفیت بازسازی طبیعی بافت‌ها

تأثیرات ناشی از آسیب به بینی

نقص در عملکرد تنفسی:
انسداد مسیرهای هوایی به دلیل تغییر شکل غضروف‌ها و بافت‌های نرم

عفونت‌های مزمن:
تخریب مخاط بینی، کاهش سیستم دفاعی طبیعی و افزایش خطر عفونت

تغییر شکل ظاهری:
بدشکلی، فرورفتگی و اسکارهای (جای زخم) گسترده

مشکلات روان‌شناختی:
کاهش اعتماد به نفس و مشکلات اجتماعی به دلیل تغییر شکل بینی

ارزیابی اولیه بیمار

1. بررسی بالینی

معاینه کامل بینی برای ارزیابی میزان آسیب

بررسی وضعیت مجاری هوایی و عملکرد تنفسی

ارزیابی تغییرات ظاهری و بافتی

2. تصویربرداری پزشکی

CT اسکن: برای ارزیابی آسیب به غضروف و استخوان

MRI: بررسی بافت‌های نرم و عمق سوختگی

آنژیوگرافی: ارزیابی جریان خون در بینی

3. آزمایش‌های عملکردی

اسپیرومتری برای بررسی عملکرد تنفسی

بررسی باز بودن مسیرهای هوایی

مراحل بازسازی بینی

1. آماده‌سازی اولیه

پاکسازی بافت‌های نکروزه (مرده)

کنترل عفونت با آنتی‌بیوتیک

استفاده از پانسمان‌های مخصوص (مانند پانسمان‌های سیلیکونی)

تأمین پایداری همودینامیک (ثبات وضعیت عمومی بیمار)

2. بازسازی بافت نرم

الف) پیوند پوست (Skin Grafting):

استفاده از پوست سالم از قسمت‌های دیگر بدن (مانند پیشانی، بازو یا ران)

پیوند در چندین لایه برای بازسازی عمق و انعطاف‌پذیری

استفاده از پوست کامل (Full Thickness Skin Graft) برای نتایج بهتر

ب) فلپ‌های پوستی (Skin Flaps):

استفاده از فلپ‌های موضعی یا آزاد برای بازسازی پوست بینی

فلپ پیشانی (Forehead Flap) یکی از روش‌های رایج در بازسازی بینی

ایجاد عروق خونی در فلپ برای بهبود بقا و رشد بافت

3. بازسازی ساختار غضروفی

الف) پیوند غضروف:

استفاده از غضروف‌های دنده، سپتوم (تیغه بینی) یا گوش

ایجاد ساختار مستحکم برای حفظ شکل بینی

تثبیت غضروف با بخیه‌های ظریف

ب) بازسازی دریچه‌های بینی:

استفاده از غضروف برای باز کردن مسیرهای هوایی

تثبیت دریچه داخلی و خارجی بینی

4. بازسازی اسکلت استخوانی

بازسازی استخوان‌های بینی با استفاده از استخوان دنده یا جمجمه

در موارد شدید، استفاده از ایمپلنت‌های مصنوعی (تیتانیوم یا پلی‌اتیلن)

تثبیت استخوان‌ها با صفحات و پیچ‌های کوچک

5. اصلاح اسکار و بهبود ظاهر

درمابراسیون (Dermabrasion): کاهش ضخامت اسکارها

تزریق فیلر: بهبود شکل و حجم بینی

لیزر درمانی: کاهش رنگ‌دانه‌های اسکار و بهبود ظاهر بافت‌ها

تکنیک‌های نوین در بازسازی بینی

1. پیوند سلول‌های بنیادی

استفاده از سلول‌های بنیادی برای تسریع بازسازی بافت‌ها

بهبود خون‌رسانی و کاهش التهاب

تحریک رشد سلول‌های جدید در ناحیه آسیب‌دیده

2. چاپ سه‌بعدی (3D Printing):

طراحی و ساخت قالب‌های بینی با دقت بالا

استفاده از مواد زیست‌سازگار برای بازسازی ساختار بینی

کاهش مدت زمان عمل جراحی و بهبود دقت نتایج

3. ایمپلنت‌های زیستی (Biologic Implants):

استفاده از ماتریکس‌های زیستی برای بازسازی ساختار بافت‌ها

تحریک رشد طبیعی سلول‌ها در محل پیوند

عوارض احتمالی

عفونت: به دلیل کاهش دفاع ایمنی در بافت آسیب‌دیده

پس‌زدگی پیوند: عدم پذیرش پیوند پوست یا غضروف

بدشکلی و عدم تقارن: به دلیل فرایند التیام ناقص

تنگی مسیرهای هوایی: ناشی از چسبندگی بافت‌ها

نتایج بالینی و بهبود عملکرد

بازسازی موفق بینی باعث بهبود عملکرد تنفسی و ظاهر بیمار می‌شود.

افزایش اعتماد به نفس و بهبود کیفیت زندگی بیماران پس از عمل

بازگشت به فعالیت‌های روزمره با حداقل محدودیت

نتیجه‌گیری

بازسازی بینی در بیماران دچار سوختگی شدید یک چالش بزرگ در جراحی پلاستیک و ترمیمی است. موفقیت در این فرایند به ارزیابی دقیق میزان آسیب، برنامه‌ریزی صحیح و استفاده از تکنیک‌های پیشرفته جراحی بستگی دارد. ترکیب روش‌های مختلف از جمله پیوند پوست، بازسازی غضروف و استفاده از فناوری‌های نوین مانند چاپ سه‌بعدی، می‌تواند نتایج عالی از نظر زیبایی و عملکردی به دنبال داشته باشد.

لینک های کاربردی: 

جراح بینی اصفهان _ جراح فک اصفهان

صفحه ی دکتر بهنام خرمی در کلینیک 24 | جراح فک اصفهان در کلینیک 24 | جراح بینی اصفهان در کلینیک 24

دکتر بهنام خرمی جراح بینی اصفهان در دکتر آف | جراح فک اصفهان در دکتر آف | جراح بینی اصفهان در دکتر آف